Bakan Yanık’tan ‘3 çocuk’ savunması: Bu kadar travmatik tesir oluşturduğunu bilmiyordum

Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanı Derya Yanık, eşini kaybeden bayanlara fiyatsız verilecek toplumsal konutlar için getirilen “3 çocuk” koşuluna ait, “Ben, bu 3 çocuk fobisini, muhalefet milletvekili arkadaşlarımızda bu kadar travmatik tesir oluşturduğunu bilmiyordum. 3 çocuğa niçin itiraz ediyorsunuz? 3 çocuk ve üzeri, 4-5 olabilir… Bu, bize nazaran açıklamaya gerek olmayacak, şeffaf, anlaşılabilir bir çalışma” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komitesi’nin bugün Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığı’nın bütçesi görüşüldü. Görüşmeler sonrasında Bakan Derya Yanık, Komite üyelerinin sorularını yanıtladı.

“HALK LİSANIYLA ÇOLUK ÇOCUK ORTADA KALMAK DEMEK”

Derya Yanık, eşini kaybeden bayanlara fiyatsız verilecek toplumsal konutlar için getirilen “3 çocuk” kuralı üzerine sorulan sorulara şu karşılığı verdi:

“Bu işi yapan esasen biziz. Hasebiyle kimseye itiraz edecek bir şey yok. Ben bu açıklamayı yaptığımda birtakım medya organlarında kimi gazeteci arkadaşlarımızın itirazını gördüğümde arkadaşlarla şunu konuştuk. ‘Ya biz yanlışsız anlamadık galiba, bu kadar açık bir şeye niçin itiraz geliyor’ diye dönüp bir daha açıklama yapmıştık.

Hatta birkaç gazeteci arkadaşı da basın müşavirimiz aradı bu işin mantığı şudur falan diye. Bu kadar gündeme gelince şaşırdım. Toplumsal yardım mantığı; en dezavantajlı kümeden başlarsınız, sonra yavaş yavaş desteklediğiniz kümeleri elimine edip, ortadan çıkarıp ondan sonra başka daha az dezavantajlı kademeler ortasında kıyasladığınızda nispeten daha kuralları uygun olanlara yanlışsız yürürsünüz. Bu işin temel mantığı budur.

Niye 3 çocuk? 18 yaş altı çocukları olup bakım ve nezaret sorumluluğu annede olan 3 ve üzeri… Desteklenmeye gereksinimi var demek. Türkçesi bunun halk lisanıyla çoluk çocuk ortada kalmak demek.

Önce 3 ve üzerini desteklersiniz. Bir sene sonra 2 çocuk ve üzeri desteklersiniz. Bir sene sonra 1 çocuk, bir sene sonra çocuğu olmayan. Lakin dayanağa muhtaçlığı olan, eşini kaybetmiş, toplumsal müdafaa sistemi olmayan bayanları desteklersiniz. Yahut erkekleri desteklersiniz. İlla bayanlar olması gerekmiyor”

“BU KADAR TRAVMATİK TESİR OLUŞTURDUĞUNU BİLMİYORDUM”

Bakan Yanık, “Ben, bu 3 çocuk fobisini, muhalefet milletvekili arkadaşlarımızda bu kadar travmatik tesir oluşturduğunu bilmiyordum. 3 çocuğa niçin itiraz ediyorsunuz? 3 çocuk ve üzeri, 4-5 olabilir… Bu, bize nazaran açıklamaya gerek olmayacak, şeffaf, anlaşılabilir bir çalışma” dedi.

“SMA İLE İLGİLİ ÇOK BÜYÜK BİR HİS SÖMÜRÜSÜ VAR”

Bakan Yanık, vekillerden gelen sorulara şöyle cevap verdi:

“Vekillerimizin kendi vilayetleriyle alakalı taleplerini not etti arkadaşlar. Bunlarla ilgili notları da paylaşacağım. SMA tedavisiyle alakalı bir yorum geldi. Doğrudan bakanlığımızın misyon alanı olmamakla birlikte hem Sıhhat Bakanlığı’mızdan hem Çalışma Bakanlığı’mızdan bununla alakalı bilgileri aldık.

Şunu çok yeterli biliyorsunuz. SMA tedavisinde dünyada birbiriyle muadil olan, FDA onaylı üç ilaç var; Zolgensma, Nusinersen, Nistiglam. Münasebetiyle bizim Toplumsal Güvenlik Kurumu’muz tarafından Nusinersen, uygulama merkezlerimiz aracılığıyla tedavilerine devam ediyor.

SMA ile ilgili çok büyük bir his sömürüsü var. Ailelerin çocukları üzerinden hassasiyetlerini bir deneysel alana çekmeye çalışan bir yapı var. Türkiye’de, en ağır hastalıklarda bile, en değerli hastalıklarda bile onaylanmış tüm tedavileri bile kapsayan bir toplumsal güvenlik sistemi var. Ne kadar kıymetli olursa olsun karşılayan bir sistem var.

SMA ile ilgili de dünyada onaylanmış yolları karşılayan bir toplumsal güvenlik sistemi var. Lakin siz, öbür taraftan insanların hem çocuklarını kobay olarak kullanacak hem de dünyanın araştırma parasını da üstüne alacak sistemi onaylamamızı ve bunu desteklememizi bekliyorsunuz.

Bunu bir millete lütfen yapmayın. Bu ve gibisi tartışmalar, bu ve misal kapı aralamalar, popülist kapı aralamalar. Her türlü umuda sarılan aileler var. Bunu bilmeyen bir insan değilim ben. Hasebiyle SMA ile alakalı bunları yapmayın lütfen.

Türkiye’de hakikaten anne ve bebek sağlıyla alakalı, 2002 ile kıyasladığımızda sayın vekillerimiz içerliyorlar ancak zorundayız, zira en son iktidar oldukları devir 2002. Münasebetiyle kıyaslama yapmak, bir siyaset icrasında en doğal yoldur. Bunu da pek alışılmış ki yapacağız. Canlı doğan her bin bebekten bir yaşına kadar, 2002’de binde 31,5 vefat oranıyken bu bugün itibariyle binde 9,1’e düşmüş. Bu bizim için kâfi midir? Hayır.

“EK DERS FİYATI KARŞILIĞI ÇALIŞMAK, BİR İSTİHDAM BİÇİMİ DEĞİLDİR”

Bakanlığımızda ek ders fiyatı karşılığı çalışan çalışanımızla alakalı değerlendirmeler geldi. Özlük haklarının olmamasıyla alakalı. Başka bakanlıklarda ek ders fiyatı karşılığı çalışan işçilerin kurallarında düzgünleştirme yapıldı, fakat bizim bakanlığımızdaki kaideleri yetiştirilmek üzere yapıldı.

Ek ders fiyatı karşılığı çalışmak, bir istihdam biçimi değildir. İstihdam olmadığını arkadaşlarımız da pek âlâ biliyorlar. Ek ders fiyatı karşılığı başlayıp şayet KPSS ile diğer bir yere atanmışsa giden yahut eğitim sebebiyle yahut çeşitli sebeplerle ayrılan bir sürü arkadaşımız var.

Ek ders fiyatı karşılığı çalışmayı otomatikman bir istihdam sebebine dönüştürdüğünüzde bu sefer başka süreçleri tamamlayarak devam eden arkadaşlarımız açısından da bir haksızlık olacak. Ben, bunu çok açıklıkla söyledim.

“10 DEĞİL, TOPLAM 38 DOKTORA YAPMIŞ ARKADAŞIMIZ VAR”

Sosyal imkanların sağlanması ile ilgili çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Ömer Fethi Gürer Beyefendi sormuştu; ‘10 tane doktora yapan işçinizin meselesini çözemediniz, Bakanlık kendi çalışanının sorunun çözemiyorsa başkalarının meselelerine ne yapabilir’ diye.

Ben, onunla ilgili ayrıntıları da vermiş olayım. 10 değil, bakanlığımızda öğretmen, programcı, toplumsal psikolog, sosyolog, hemşire, fizikçi, fizyoterapist, mühendis, şube müdürü, aile ve toplumsal hizmetler uzmanı, daire lideri, genel müdür yardımcısı olmak üzere toplam 38 doktora yapmış arkadaşımız var.

Bakanlığımızda doktora yapan arkadaşlarımız, kendi alanlarıyla ilgili mesleklerde ya da idari misyonlarda çalışabiliyorlar. Vazifede Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği kapsamında işçiden doktora tahsilini bitirmiş olanlardan talep eden ve kaidelere uyanların atamaları imtihansız olarak yapılabilmektedir.”

Sayıştay bulguları üzerine yöneltilen sorular üzerine ise Bakan Yanık, şunları söyledi:

“18, mali tabloyu etkilemeyen bulgu tespit edilmiş. Yani ‘İç denetim ile eksikliğiniz var’ demiş, Sayın Bülent Kuşoğlu. Bakanlığımız iç denetim sisteminin oluşturma çalışmaları, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 26 Haziran 2007 Kamu İç Denetim Standartları Bildirimi çerçevesince yürütülüyor.

Bakanlığımızca bildiri çerçevesinde 2022-2023 yıllarını kapsayan Kamu İç Denetim Standartları’na Ahenk Aksiyon Planı, yeniden belirlenen standartlarda yürürlüğe kondu. Bu çerçevede de çalışmalarımızı yürütüyoruz.

“PARAYI İADE ETTİK”

Sayıştay raporlarında bağışlarla ilgili tespitler var. Bir hayırsever bağışta bulunuyor. Bu bağışın bakanlığın kasasına girip girmediğinin tespitinin yapılmadığı Sayıştay tarafından tespit edildi. ‘Bu bağışların nerede olduğu, kimlerin cebine girdiği tespit edildi mi’ diyor Aylin Cesaretli.

Sayın vekilin bahsettiği bahisle ilgili yalnızca bir olay var Sayıştay raporunda. Bu da aslında hiç o denli kimin cebine girip girmediğinin sorulmasına gerek kalmayacak kadar somut bir hadise. Bunu sizle çabucak paylaşmak istiyorum.

2016 yılındaydı yanılmıyorsam, geçtiğimiz günlerde de iade ettik o bağışı da. 2016 yılında İstanbul’da bir vakıf, bir koşullu bağış yapıyor, 100 bin TL meblağında. Ve Türk lirasını döviz hesabımıza yatırıyor. Birinci yanılgı bu. Bağışı yapan vakıf, bağışı yanlış hesaba yatırıyor. Banka, ‘döviz hesabında Türk lirası olmaz’ diye o Türk lirasını alıyor, bizim bakanlığımızın Türk lirası hesabına aktarıyor. Aktarırken kaideli bağış kaydını görmüyor yahut aktarmıyor.

Dolayısıyla bizim hesabımıza rastgele bir halde kaideli bağış olarak düşmediği için bu genel carinin içine katılmıyor ve harcanıyor. Burada rastgele bir özel kasıt, istismar yok. Yapılan bağış oradan alınıyor ve yeniden bakanlık hizmetlerinde kullanılıyor.

Bir mühlet sonra bu bağışı yapan vakfımız diyor ki ‘Ben bunu çocuk hizmetlerinde kullanılsın diye yapmıştım, benim bağış koşulum gerçekleşmediği için ödediğim parayı geri istiyorum.’ Biz de ödedik. Bu kadar kolay. Parayı iade ettik.”

“SOSYAL YARDIMLAR VE YOKSULLUK PARALEL GİDİYOR ARGÜMANI TABİATI İTİBARİYLE HAKİKAT DEĞİL”

Bakan Yanık, toplumsal yardımlar ve yoksulluğun paralel gittiğiyle ilgili bir soruyu da şöyle yanıtladı:

“Sosyal yardımlar ve yoksulluk paralel gidiyor savı tabiatı itibariyle yanlışsız değil. Toplumsal yardım gereksinimi olanları devlet olarak destekleme gücünüz varsa bunu toplumsal refahın artmasıyla açıklarsınız. Bizim 4 başlıktan 50 başlığa çıkartmamızın manası da budur. İnsanların devletin dayanağına gereksinim duydukları rastgele bir noktada yanlarında olmak.

O yüzdende çalışmalarımızı ayrıntılı bir biçimde yapıyoruz. Şu anda önemli manada bir data ambarı oluşturuyoruz. Buralardaki bilgileri sağlıklı bir biçimde kullanarak müracaat eden kişinin yardıma gereksinimi var mı, yok mu rahat bir biçimde tespit ediyoruz. Yardımları hayır, AK Parti cebinden yapmıyor; evet, devlet yapıyor, hükümet yapıyor.

Bu devlet 25 sene evvel de vardı. 25 sene evvel toplumsal güvenlik sistemi, batak SSK hastanelerinin kapılarında günlerce sıra bekleyen, taş betonun üzerinde yatıp tedavi olmayı bekleyen bir millet vardı. O devlet o vakit yapmıyordu, artık yapıyor, içindeki siyasi iradeyle yapıyor.”

“2002’DEKİ TABAN ÜCRETLİLERİN TAMAMI BUGÜNKÜ KRİTERLERİMİZE NAZARAN TOPLUMSAL YARDIM İHTİYAÇLISIYDI”

Yanık, derin yoksulluğun bitmediği, yönetildiği ile ilgili bir soruya ise şu karşılığı verdi:

“2002’de 1 milyon hane yardım alırken geriye kalan yardıma erişemeyen, devletin ulaşamadığı haneler… 2002’de minimum fiyat, şu andaki minimum fiyatın dolar bazında 3’te 1’i kadardı.

Buradan yola çıktığımızda, 2002’de taban fiyat alanları bugüne nazaran değerlendirdiğimizde, hepsi toplumsal yardıma muhtaç vatandaşlardı. 2002’deki minimum ücretlilerin tamamı, bugünkü kriterlerimize nazaran toplumsal yardım ihtiyaçlısıydı.” (ANKA)